Hlíðarendi í Óslandshlíð, Skagafirði

Á litlum höfða við ósa Grafarár á Höfðaströnd var verslunarstaður frá árinu 1835 til 1915. Fyrsta húsið sem þar var reist var hús sem C. M. Nisson kaupmaður átti í Hofsósi og flutti í Grafarós 1835 vegna yfirgangs kaupmannsins í Hofósi. Síðan bættust fleiri kaupmenn við og fleiri hús og á tímabili var þar nokkur fjöldi timburhúsa, auk torfhúsa.¹Páll Sigurðsson (2016). Skagafjörður austan Vatna. Frá Hjaltadal að Úlfsdölum. Árbók Ferðafélags Íslands 2016, bls. 100-101. Reykjavík: Ferðafélag Íslands.

Þegar verslunin í Grafarósi lagðist af árið 1915 stóðu þar líklega fimm timburhús.²Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason, Kári Gunnarsson og Kristján Eiríksson (2021). Byggðasaga Skagafjarðar. 10, Hofsós, Grafarós, Haganesvík, Drangey og Málmey, bls. 192. Sauðárkróki: Sögufélag Skagfirðinga.

Eitt þessara húsa var flutt að Hlíðarenda í Óslandshlíð í Skagafirði árið 1917 þegar hjónin Rögnvaldur Jónsson (1856-1926) og Steinunn Helga Jónsdóttir (1861-1942) gerðust þar frumbyggjar, en Hlíðarendi var upphaflega grasbýli úr landi Miklarbæjar.

Hús þeirra hjóna var lítið timburhús „… með pappaþaki sem áður hafði staðið í Grafarósi en var tekið sundur og flutt að Hlíðarenda. Það var 8×10 álnir að stærð.“³Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason og Kári Gunnarsson (2014). Byggðasaga Skagafjarðar. VII. bindi. Hofshreppur, bls. 54. Ritstjóri og aðalhöfundur: Hjalti Pálsson frá Hofi. Sauðárkróki. Sögufélag Skagfirðinga.

Rögnvaldur var smiður bæði á járn og tré og eftirsóttur við veggjahleðslu og hvers konar byggingarvinnu. Hann var einn af stofnendum bindindisfélagsins ,,Tilreyndin” í Óslandshlíð 1898 er síðar varð Ungmennafélagið Geisli, nú Neisti.[⁴Héraðsskjalasafn Skagfirðinga. Skjalaskrá. Sótt 31. ágúst 2024 af https://atom.skagafjordur.is/index.php/rognvaldur-jonsson-1856-1926.

Þegar Rögnvaldur lést árið 1926 hélt Steinunn áfram að búa á jörðinni til ársins 1936, en þá seldi hún Stefáni Sigmundssyni (1904-1982) jörðina og flutti til Siglufjarðar.

Stefán bjó síðan allan sinn aldur á Hlíðarenda ásamt konu sinni Ósk Halldórsdóttur (1905-1989) og enn búa afkomendur þeirra á jörðinni.⁵Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason og Kári Gunnarsson (2014), bls. 54-56; Héraðsskjalasafn Skagfirðinga. Skjalaskrá. Sótt 31. ágúst 2024 af https://atom.skagafjordur.is/index.php/steinunn-h-jonsdottir.

Höfundur veit ekki hvort húsið standi enn, sem er reyndar fremur ólíklegt.

Minnt er á að ekki eru til ítarlegar upplýsingar um afdrif húsanna í Grafarósi og þær heimildir sem finnast eru oft misvísandi.

Lesa má um fleiri hús á þessum vef sem tengjast Grafarósi. Má t.d. nefna Tindastól á Sauðárkróki, Hvassafell í Hofsósi, hús á Þrastarstöðum og Hólakoti á Höfðaströnd.

Leitarorð: Skagafjörður

Höfundur: Guðlaug Vilbogadóttir.
Síðast uppfært 31. ágúst, 2024

Heimildaskrá

• 1
  Páll Sigurðsson (2016). Skagafjörður austan Vatna. Frá Hjaltadal að Úlfsdölum. Árbók Ferðafélags Íslands 2016, bls. 100-101. Reykjavík: Ferðafélag Íslands.
• 2
  Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason, Kári Gunnarsson og Kristján Eiríksson (2021). Byggðasaga Skagafjarðar. 10, Hofsós, Grafarós, Haganesvík, Drangey og Málmey, bls. 192. Sauðárkróki: Sögufélag Skagfirðinga.
• 3
  Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason og Kári Gunnarsson (2014). Byggðasaga Skagafjarðar. VII. bindi. Hofshreppur, bls. 54. Ritstjóri og aðalhöfundur: Hjalti Pálsson frá Hofi. Sauðárkróki. Sögufélag Skagfirðinga.
• 4
  Héraðsskjalasafn Skagfirðinga. Skjalaskrá. Sótt 31. ágúst 2024 af https://atom.skagafjordur.is/index.php/rognvaldur-jonsson-1856-1926.
• 5
  Hjalti Pálsson, Egill Bjarnason og Kári Gunnarsson (2014), bls. 54-56; Héraðsskjalasafn Skagfirðinga. Skjalaskrá. Sótt 31. ágúst 2024 af https://atom.skagafjordur.is/index.php/steinunn-h-jonsdottir.