Ægissíða, Skagaströnd

Heiti: Ægissíða

Byggingarár: 1924

Rifið: ≈1985

Upphafleg notkun: Íbúðarhús

Fyrsti eigandi: Sigurður Júlíusson og Guðbjörg Guðjónsdóttir

Aðrir eigendur:

1943: Björn Jóhannesson og Ragnheiður Jónsdóttir

1948: Pálmi Guðnason

Upphafleg staðsetning: Kálfshamarsvík, Skaga, Austur-Húnavatnssýslu

Flutt: ≈1934 á Skagaströnd, við Spákonufellshöfða, austan Skagavegar, gegnt bænum Laufási

Hjónin Sigurður Júlíusson og Guðbjörg Guðjónsdóttir, sem byggðu Ægissíðu í Kálfshamarsvík. Ljósmyndasafn Skagastrandar. Sótt 28. janúar 2024 af https://ljosmyndasafn.skagastrond.is.

Á vef Ljósmyndasafns Skagastrandar segir um þessa mynd: „Guðmundur Guðnason eða Mundi póstur (d. 21.11.1988) með einkennishúfuna og reiðhjólið sem fylgdi starfi hans sem bæjarpóstur á Skagaströnd. Hér er Mundi fyrir utan heimili sitt Ægissíðu þar sem hann bjó með foreldrum sínum meðan þau lifðu.“ Ljósm.: Adolf H. Berndsen. Sótt 28. janúar 2024 af https://ljosmyndasafn.skagastrond.is/.

Saga:

Í upphafi 20. aldar myndaðist svolítill vísir að þorpi í Kálfshamarsvík, sem er á Skaga í Húnavatnssýslu, um 23 km fyrir norðan Skagaströnd. Fyrsta húsið var líklega byggt þar árið 1903 eða 1904 og um 1930 voru 151 búsett í víkinni. Í Kálfshamarsvík var góð hafnaraðstaða frá náttúrunnar hendi og stutt á gjöful fiskimið. Um og upp úr 1930 fór fiskur að tregast í Húnaflóa og fiskverð lækkaði í kjölfar heimskreppunnar. Þá hafði svo fámenn byggð ekki bolmagn til að aðlagast breyttum atvinnuháttum og kaupa stærri báta og reisa frystihús. Því fækkaði fólkinu í Kálfshamarsvík smátt og smátt þar til veturinn 1947-1948 að síðustu íbúarnir fluttu burt. Einnig má segja að bygging frystihúsa á Skagaströnd 1938 og 1944 hafi veikt mjög undirstöður búsetu í víkinni. Í þorpinu í Kálfshamarsvík voru tvær bryggjur, fiskverkunarhús, salthús, verbúðir, verslun, samkomuhús sem málfundafélagið byggði og jafnframt var skóli auk íbúðarhúsa, sem mest voru um 14 talsins, en flest voru þau byggð á gamalkunnan íslenskan hátt með veggjum úr torfi og grjóti og þiljum og stöfnum úr timbri. Þegar íbúarnir fluttu burt fóru hús þessi ýmist í eyði, voru rifin eða þau flutt burtu.¹

Sigurður Júlíusson byggði Ægissíðu um 1924, var það torfbær með timburgafli að sunnan og timburhlið. Stóð það hús á grunni Steinholts Rögnvalds Jónssonar, … Eftir um áratug reif hann Ægissíðu og flutti timbrið til Skagastrandar og endurbyggði bæinn þar.²

Ægissíða stóð við Höfðann (Spákonufellshöfða), austan Skagavegar, gegnt bænum Laufási.³

Í manntali, sem tekið var í desember 1930, kemur fram að Sigurður (1888-1980) bjó í Ægissíðu ásamt konu sinni Guðbjörgu Guðjónsdóttur (1892-1965) og tveimur börnum. Er Sigurður talinn hafa verið einn mesti aflamaður og sjósóknari í Kálfshamarsvík.⁴

Þegar Guðbjörg og Sigurður fluttu úr húsinu, líklega árið 1943, keyptu hjónin Björn Jóhannesson og Ragnheiður Jónsdóttir húsið og bjuggu í því til 1948. Eftir það bjuggu Guðni Sveinsson (1885-1971) og Klemensína Klemensdóttir (1885-1966) í húsinu, en líklega var það Pálmi (1915-1994) sonur þeirra sem keypti húsið af þeim Birni og Ragnheiði. Lengst af bjó Guðmundur (1923-1988) ljósmyndari og póstur, bróðir Pálma, einnig í húsinu með foreldrum sínum.⁵

Ægissíða var rifin um 1985.⁶

Höfundur: Guðlaug Vilbogadóttir.
Síðast uppfært 28. janúar, 2024

Heimildaskrá

1
Bjarni Th. Guðmundsson (1982). Byggð á Kálfshamarsnesi og næsta nágrenni. Húnavaka, 22. ár, bls. 32-44; Magnús B. Jónsson (2010, 19. apríl). Tölvupóstur; Jón Torfason (2007), bls. 197-199 Jón Torfason (2007). Húnaþing eystra frá jöklum til ystu stranda, bls. 197-199. Árbók Ferðafélags Íslands 2007. Reykjavík: Ferðafélag Íslands; En þar er nú allt í auðn. Rætt við Friðgeir Eiríksson bónda á Sviðningi um þorpið í Kálfshamarsvík (1968, 15. ágúst). Alþýðublaðið, 49. árg., 157. tbl., bls. 8-9 og 12; Þorpið sem hvarf. Gengið um Kálfshamarsvík á Skaga með Friðgeiri Eiríkssyni, vitaverði og bónda á Sviðningi, og rifjað upp mannlíf sem var (1983, 20. september). Þjóðviljinn, 48. árg., 212. tbl., bls. 8; Kristján Sveinsson (1990). Byggð í Nesjum 1880-1940. Upphaf, þróun og endalok byggðar á Kálfshamarsnesi, bls. 32. Óbirt lokaritgerð í sagnfræði frá Háskóla Íslands; Bjarni Guðmarsson (1989). Byggðin undir Borginni. Saga Skagastrandar og Höfðahrepps, bls. 219. Akureyri: Höfðahreppur.
2
Bjarni Th. Guðmundsson (1982), bls. 39.
3
Guðbjörg Kristinsdóttir (2024, 24. janúar). Skilaboð á Facebook.
4
Bjarni Th. Guðmundsson (1982), bls. 40; Magnús B. Jónsson (2010, 19. apríl).
5
Ljósmyndasafn Skagastrandar. Sótt 7. mars 2023 af https://ljosmyndasafn.skagastrond.is/
6
Magnús B. Jónsson (2010, 19. apríl).

Deila færslu

Höfundur: Guðlaug Vilbogadóttir.
Síðast uppfært 28. janúar, 2024